MUSTAFA SARAL – Atık Kağıt ve Geri Dönüşümcüler Derneği (AGED) Başkanı
Türkiye’de bugün itibarıyla kağıt geri dönüşüm sanayi, yılda 4.5 milyon ton üretim kapasitesine ulaşmasına rağmen, yurt içinde toplanan hurda kağıt tonajı bu ihtiyacı karşılamada yetersiz kaldı. Geri kazanılmış hurda kağıttan üretim yapan AGED üyeleri ise artan hurda kağıt ihtiyacını 2015 ‘te ithalat yaparak karşıladı. Toplama firmaları kağıt geri kazanım kapasitelerini artırmazsa, geçen yıl 250 bin ton hurda kağıt ithal eden yerli üreticinin, bu yıl 600 bin ton hurda kağıt ithal etmesi öngörülüyor.
Türkiye’deki hurda kağıt toplama kapasitesinin mevcut ihtiyacı karşılamamasındaki başlıca etken ise altyapı yetersizliği. Toplama sisteminde kurumsal bir yapının olmayışından kaynaklanan bu sorun, mamul kağıt ihracatını da sekteye uğratıyor. Sektörün sürdürülebilirliğini de olumsuz yönde etkileyen gidişat, yeni yatırımlar yapılmasına da engel oluyor. Mevcut kapasitenin randımanlı biçimde kullanılamaması ise yeni yatırımların yapılmasını engelliyor. Bu noktada, Türkiye’nin ihtiyaç duyduğundan fazla hurda kağıdı toplayacak duruma gelmesini hedefliyoruz.
Kağıt kalitesi, Avrupa’ya göre düşük kalıyor
Türkiye ve Avrupa’da toplanan kağıt kalitesi kıyaslandığında, Türkiye, topladığı kağıt kalitesi bakımından Avrupa’ya göre geride kalıyor. Avrupa kağıt geri dönüşüm sanayii, ihtiyaç duyduğu hammaddenin tonunu 100 euro’ya temin edebilirken, Türkiye’de, geri dönüşüm sektörünün hammadde maliyeti, 2015’te yaklaşık tonda 130 euro oldu. Özellikle son dört yılda, kağıt geri kazanım oranını yüzde 70’den yüzde 82’ye çıkaran Avrupa karşısında Türkiye, son on yılda yüzde 45 geri kazanım sağladı. Bu aşamada ise sektör, toplama seviyesini; kısa, orta ve uzun vadeli geri dönüşüm programlarıyla yüzde 75’e çıkarmaya odaklandı. Söz konusu hedefin gerçekleştirilmesi halinde, hem kağıt kalitesinin artması, hem de ihtiyaç duyulan hammaddenin yurtiçinden karşılanması öngörülüyor.
Yurt içinde toplanan hurda kağıdın tamamına talibiz
Toplama sisteminin, sektörün ihtiyacından bağımsız olarak yüzde 75’lik kapasiteyi yakalaması durumunda, sektör uluslararası pazarlarda rekabet edebilecek duruma gelecek. Yurtiçinde hammadde bulmakta zorlanan kağıt geri dönüşüm sanayii, zamanla altyapısındaki eksiklikleri de gidererek, yurtiçinde toplanan hurda kağıda ulaşma hedefinde. Ayrıca, ambalaj atığı toplama ve ayırma maliyetleri, Avrupa’da olduğu gibi piyasaya ambalajlı ürün süren firmalar tarafından yeterince sübvanse edilmiyor. Söz konusu durum ise maliyet yükünü, kağıt geri dönüşüm sanayii üzerine yüklüyor. Böylece fabrikaların uluslararası pazarlarda rekabet seviyesi de düşebiliyor. Sn. Saral yurtiçinde hammadde bulmakta zorlandıklarını ve kağıt geri dönüşüm sanayii olarak yurt içinde toplanan hurda kağıdın tamamına talip olduklarını belirtti.
Diğer yandan, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yayınladığı ve yakında yürürlüğe girecek Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (AAKY) taslağında atık kağıt toplamaya yönelik radikal kararlar alındığı gözlemleniyor. Yönetmelik özellikle, yeterli toplamanın yapılmadığı konutlar üzerinde çalışmayı öngördü. 2004 yılından bugüne toplama oranlarının istenilen düzeye ulaşamaması, Bakanlığın zamanla kaynağında ayrı toplama çalışmalarını ön plana çıkarmasına sebep oldu.
Türkiye ’nin yeni yetkilendirilmiş kuruluşu
Sistemde geri kazanım konusunda yaşanan aksaklıklara doğrudan müdahale edebilmek için, AGED Türkiye’de ambalaj belgelendirmesi yapan dört kurumdan biri olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Kağıt/karton ve ahşap belgelendirmesi yapan kuruluş, Avrupa’da IMPACTPAPErec projesinde olduğu gibi kağıdın kaynağında ayrı toplanması gerektiği görüşünü savunuyor.
2015 ‘te yüzde 7 ‘lik büyüme gerçekleşti
Öte yandan, sektör 2014’te yüzde 10, 2015’te ise yüzde 7 büyüdü. Bu yılın ilk çeyreğinde ise şimdiden yüzde 7’lik büyümeye ulaşıldı. Atık kağıt geri dönüşümü sektöründeki faaliyetler gösteren AGED üyeleri Türkiye’de atık kağıt geri dönüşümü sektörünü destekleyecek faaliyetleri yürüt. Bugün, deponi alanına giderek yaklaşık 3 milyon ton kağıt atığın ekonomiye kazandırılmasını sağlayan üye firmalar tarafından ayrıca, yaklaşık 6 bin kişi doğrudan istihdam ediliyor. Alt sektörleriyle birlikte düşünüldüğünde ise yaklaşık 30 bin kişiye istihdam sağlayan dernek firmaları, 2014’te yaklaşık 500 bin ton kağıt karton ihraç etti. İSO verilerine göre bakıldığında ise 2014 ISO ilk 500’de dört üye şirketimiz yer alırken, ikinci 500’de üç üye şirketimiz yer aldı. 1.5 milyar dolarlık sermaye büyüklüğü bulunan firmaların, katmadeğer bakımından da 2.5 milyar dolarlık kağıt geri dönüşüm tesisleri bulunuyor.
